Μετά τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης, τίθενται, πέραν των άλλων θεμάτων, και ζητήματα διατροφής του ανήλικου τέκνου, δεδομένου ότι το ανήλικο δεν διαθέτει περιουσία ή εισοδήματα.

Το ανήλικο δικαιούται διατροφής, η οποία προσδιορίζεται στο προσήκον μέτρο και είναι ανάλογη με τις εξατομικευμένες ανάγκες του, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του, λαμβανομένων σοβαρά υπόψιν και των αναγκών της εκπαίδευσής του. Η διατροφή περιλαμβάνει όλες εκείνες τις δαπάνες σχετικές με τη σίτιση, τη στέγαση (συμπεριλαμβανομένων των λειτουργικών δαπανών του σπιτιού), τις εκπαιδευτικές ανάγκες, την ένδυση, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τη ψυχαγωγία και τη συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Οι συνθήκες ζωής, δηλαδή οι όροι διαβιώσεως, είναι καθοριστικό στοιχείο για τον καθορισμό του ύψους της διατροφής,  χωρίς βέβαια να ικανοποιούνται οι παράλογες αξιώσεις. Η συνεισφορά του γονέα, που είναι επιφορτισμένος με την ανατροφή και την επίβλεψη του ανήλικου τέκνου (συνήθως της μητέρας), συνυπολογίζεται στο ποσό που υποχρεούται να καταβάλει λόγω διατροφής του ανηλίκου.

Εξυπακούεται ότι η υποχρέωση προς διατροφή του ανήλικου βαρύνει τους γονείς του ανήλικου, ως εκ της ιδιότητας τους. Υπό αυτή την έννοια θεωρείται ως αυτόνομη υποχρέωση και δεν έχει απολύτως καμία σχέση με την απρόσκοπτη άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας ή μη. 

Ενδεχόμενη συμφωνία για αποκλεισμό της υποχρέωσης διατροφής, λόγω ανάληψης κάλυψης λοιπών οικονομικών υποχρεώσεων, όπως πχ δανειακών υποχρεώσεων, είναι άκυρη. Ισχυρή είναι μόνο η συμφωνία για παραίτηση από τις δόσεις της διατροφής για το παρελθόν διάστημα.

Ως οικονομική δύναμη, με την οποία εκπληρώνεται η υποχρέωση συνεισφοράς των γονέων στη διατροφή του κοινού τους τέκνου, νοείται το εισόδημα από κάθε βιοποριστική πηγή, όπως από την εργασία ή από την εκμίσθωση πραγμάτων ή προσωπική εργασία και η περιουσία τους, ήτοι το σύνολο των αποτιμητών σε χρήμα εννόμων σχέσεων και καταστάσεων. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί η περιουσία να είναι απρόσοδη, αλλά ο νομοθέτης προβλέπει δυνατότητα ρευστοποίησης της (πχ μέσω πώλησης, εκμίσθωσης κλπ).

Ο υπολογισμός του ποσοστού συμμετοχής του κάθε γονέα στη διατροφή του ανήλικου είναι δυνατόν να υπολογισθεί με τον εξής τρόπο: Διαιρείται το ποσό της μηνιαίας οικονομικής δύναμης του κάθε γονέα (πολλαπλασιασμένου επί του 100) με το σύνολο των χρημάτων που κερδίζουν και οι δύο μαζί. Για παράδειγμα, εάν ο ένας γονέας έχει μηνιαίες αποδοχές 1000,00 ευρώ και ο άλλος γονέας έχει απολαβές 500,00 ευρώ, τότε διαιρούμε το ποσό των 100.000 (1.000 Χ 100) διά του ποσού των 1.500,00 ευρώ (που είναι το συνολικό ποσό των αποδοχών και των δύο γονέων. Το αποτέλεσμα της διαίρεσης είναι 66, κάτι που σημαίνει ότι ο γονέας που λαμβάνει 1.000,00 ευρώ μηνιαίως πρέπει να συμμετέχει στις ανάγκες του ανήλικου, σε ποσοστό 66%.

Οι οικονομικές δυνατότητες των γονέων του ανηλίκου προς συνεισφορά στη διατροφή του, συναρτώνται και προς τη δυνατότητά τους να αποκτήσουν εισόδημα από εργασία ανάλογη προς τα προσόντα και τις δυνατότητες τους, την οποία εργασία, κατά τις αρχές της καλής πίστης, οφείλουν να αναζητήσουν και, ανάλογα και με τη κατάσταση της αγοράς εργασίας, μπορούν να βρουν, για να απασχοληθούν επικερδώς. Εφόσον λοιπόν ο γονέας, αν και μπορούσε να βρει ανάλογη εργασία, παραλείπει να πράξει τούτο, κατά τρόπο αντίθετο προς την καλή πίστη, θα τύχει, κατά τον προσδιορισμό της συμμετοχής του στη διατροφή του ανηλίκου, της μεταχείρισης, σαν να είχε πραγματικά το εισόδημα από την εργασία αυτή (βλ τις υπ΄ αρ. 155/2004 και, 263/2002 του Εφετείου Πειραιώς σημ. Μ. Μαργαρίτη σε Δ/νη 36. 1558). Δηλαδή, το γεγονός της ανεργίας ή της απουσίας εισοδημάτων, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να οδηγήσει σε αυτόματη απαλλαγή από την υποχρέωσή του γονέα να καταβάλλει διατροφή στο ανήλικο τέκνο του, ακόμη και υπό τις σημερινές συνθήκες οικονομικής δυσπραγίας.

Κατά το μέρος που ο ένας γονέας δεν μπορεί να συμβάλει στη διατροφή του τέκνου, ενέχεται ο άλλος, ο οποίος, ενόψει των ανωτέρω, δεν αποκλείεται να οφείλει το σύνολο της απαιτούμενης για το τέκνο διατροφής, εάν ο άλλος δεν υπάρχει ή δεν έχει καθόλου δυνατότητα να συμβάλει στη διατροφή του τέκνου ή η δικαστική επιδίωξη εναντίον του είναι αδύνατη ή ιδιαίτερα δυσχερής. 

Ο υπόχρεος γονέας προς καταβολή διατροφής του ανήλικου τέκνου δεν είναι δυνατόν να προβάλει στο δικαστήριο τον ισχυρισμό ότι εάν καταβάλει την αιτηθείσα διατροφή μπορεί να διακινδυνέψει η δική του διατροφή, διότι ο γονέας έχει υποχρέωση εκ του νόμου να διατρέφει το ανήλικο τέκνο του, ακόμη και όταν κινδυνεύει και η δική του διατροφή.

Σε περίπτωση που οι δυνάμεις και του ενός έστω γονέα δεν επαρκούν για τη διατροφή του τέκνου, ανακύπτει η υποχρέωση καταβολής της διατροφής του ανηλίκου εκ μέρους των επόμενων ανιόντων, δηλαδή των παππούδων και των γιαγιάδων, οι οποίοι ενέχονται κατά ίσα μέρη για διατροφή του εγγονού τους, στην έκταση που αυτή δεν μπορεί να καλυφθεί από τις δυνάμεις έστω και του ενός εκ των γονέων του. Η διάταξη αυτή (άρθρο 1490 ΑΚ) εφαρμόζεται όχι μόνο όταν, όσοι ανήκουν στον προηγούμενο βαθμό και είναι υπόχρεοι δεν έχουν οικονομική δυνατότητα να παράσχουν διατροφή στο σύνολο ή μερικώς, αλλά και όταν αποδεικνύεται ότι και εκ της αυτής γραμμής μόνον ο ένας ή μερικοί έχουν οικονομική δυνατότητα, ο δε άλλος ή ενδεχόμενα οι περισσότεροι είναι άποροι ή βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία να καταβάλουν διατροφή. Έτσι, καθιερώνεται η ευθύνη για διατροφή υπό μορφή διαδοχική και όχι παράλληλη ή σύγχρονη, είναι όμως παραδεκτή η επικουρική αναγωγή των κατά δεύτερο λόγο ευθυνόμενων προσώπων, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 219 του Κ.Πολ.Δ. (ΑΠ 282/2012 Νόμος).

Φυσικά, υπάρχει δυνατότητα, μελλοντικά, κάποιος εκ των γονέων να ζητήσει την τροποποίηση του καταβαλλόμενου ποσού διατροφής, που έχει ορισθεί, δυνάμει δικαστικής απόφασης, εφόσον υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν ότι οι ανάγκες του τέκνου έχουν αλλάξει (αφού όσο μεγαλώνουν τα παιδιά είναι λογικό ότι θα αυξάνονται και οι ανάγκες τους) ή ακόμα ότι έχει επέλθει, μεταγενέστερα του Δικαστηρίου, μεταβολή στην εισοδηματική ικανότητα του γονέα.

Σημειωτέον ότι στην περίπτωση παιδιού, που γεννήθηκε εκτός γάμου, δεν υπάρχει υποχρέωση διατροφής από τον βιολογικό του πατέρα, εκτός εάν προηγηθεί αναγνώρισή του, είτε εκούσια, δηλαδή, οικειοθελώς, από τον ίδιο τον πατέρα, είτε δικαστικά, με διαδικασία που κινεί, συνήθως, η μητέρα.

Η γονική μέριμνα προσδιορίζεται από τις τρεις λειτουργίες της, δηλαδή:

Α) την επιμέλεια,

Β) τη διοίκηση της περιουσίας του ανηλίκου και

Γ) την εκπροσώπηση του ανήλικου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορά το πρόσωπο ή την περιουσία του.

Η επιμέλεια είναι η σημαντικότερη από τις τρεις ως άνω λειτουργίες της γονικής μέριμνας, αποτελώντας, επί της ουσίας, τον πυρήνα του γονικού λειτουργήματος.

Με τον όρο «επιμέλεια ανηλίκου» εννοούμε ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση, την εκπαίδευση, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του ανηλίκου. Η επιμέλεια αποτελεί ίσως το κρισιμότερο σημείο της διαδικασίας έκδοσης διαζυγίου για τους γονείς και τα παιδιά τους.

Πρόκειται, κατ’ αρχήν, για δικαίωμα και υποχρέωση των γονέων και είναι αναγκαίο να ασκείται με ευσυνειδησία, αφού αφορά όλα τα καίρια ζητήματα, σχετικά με την ανάπτυξη του ανηλίκου και της προσωπικότητάς του.  Συνδέεται με κάθε ζήτημα, ως προς τη ψυχική και σωματική ανάπτυξη του ανηλίκου, όπως η ένδυση, η τροφή, η στέγαση, η υγεία, η μόρφωση, η επαγγελματική εκπαίδευση, η ηθική και κοινωνική διαπαιδαγώγηση.

Μέχρι σήμερα, οι αποφάσεις των ελληνικών Δικαστηρίων τάσσονται, κατά την πλειοψηφία τους, υπέρ της μητέρας, ως προς την ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου, γεγονός που τίθεται υπό κριτική σκέψη και κατάσταση ενδεχόμενου επανακαθορισμού, λαμβανομένων υπόψιν των κοινωνικών επιταγών της εποχής.

Ωστόσο, παρατηρούνται, πλέον συχνότερα, δικαστικές αποφάσεις, που αναθέτουν την επιμέλεια στον πατέρα του ανηλίκου, όπως η ενδεικτικώς αναφερόμενη υπ΄αριθμό 4829/2020 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, που δίκασε με τη διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων, απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς της μητέρας για ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου σε αυτήν.

Στο σκεπτικό της δικαστικής απόφασης αναφέρεται ότι:

«Οι διάδικοι δεν μπόρεσαν να συμβιώσουν αρμονικά, λόγω της ψυχολογικής κατάστασης της αιτούσας καθ’ ης, με συνέπεια την αποχώρηση του αιτούντος από την συζυγική τους οικία στα … το έτος 2018 και την εγκατάσταση του στην πατρική οικία του.

Από τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης των διαδίκων, το ανήλικο τέκνο των διαδίκων έχει διαμείνει μεγάλα χρονικά διαστήματα στην οικία του αιτούντος.

Το συμφέρον του ως άνω ανηλίκου τέκνου των διαδίκων ενόψει της ηλικίας του και των συνθηκών διαβίωσης του, επιβάλλει όπως η επιμέλειά του ανατεθεί αποκλειστικά στον αιτούντα πατέρα του, με τον οποίο έχει άλλωστε διαμείνει από την διακοπή της εγγάμου συμβιώσεως των γονέων του και έχει αναπτύξει ιδιαίτερο ψυχικό δεσμό, ο οποίος είναι το πλέον κατάλληλο πρόσωπο να το αναθρέψει και να επιμεληθεί των υποθέσεων του.

Περαιτέρω, πιθανολογήθηκε ότι η αιτούσα είναι κυρία ακίνητης περιουσίας και έχει εισοδήματα από την εκμίσθωση ακινήτων».

Μέσα σε όλη αυτήν την κατάσταση, με τους πατεράδες να εξανίστανται για το δικαίωμα τους να είναι, με ουσιαστικό τρόπο, παρόντες στην καθημερινότητα του παιδιού τους, απεμπολώντας από πάνω τους τον χαρακτηρισμό «ο μπαμπάς του Σαββατοκύριακου», δημοσιεύθηκε ο Ν.4714/2020, με τον οποίο προστέθηκε στον Αστικό Κώδικα το υπ΄αρ. 1519 άρθρο, για τις ειδικές πράξεις επιμέλειας ανήλικου τέκνου.

Με το νέο άρθρο του Αστικού Κώδικα, διευρύνεται ο κύκλος των πράξεων, για τις οποίες οι γονείς οφείλουν να αποφασίζουν από κοινού, ανεξάρτητα από το εάν ο γονέας ασκεί μόνος του, κατόπιν δικαστικής απόφασης, την επιμέλεια.

Πρόκειται για πράξεις, που δεν επαναλαμβάνονται, αλλά επηρεάζουν αποφασιστικά το μέλλον του ανήλικου, όπως το είδος της εκπαίδευσης, που θα λάβει, την προετοιμασία του για πρωταθλητισμό κλπ. Για τις πράξεις αυτές, απαιτείται απόφαση ΚΑΙ των δύο γονέων, ενώ σε περίπτωση διαφωνίας η απόφαση, τελικώς, λαμβάνεται από το Δικαστήριο.

Περαιτέρω, ως προς τον τόπο διαμονής του ανήλικου, ορίζεται ότι εφόσον η μεταβολή του τόπου διαμονής επηρεάζει ουσιωδώς  το δικαίωμα επικοινωνίας του ανήλικου με τον γονέα που δεν κατοικεί μαζί του, τότε για να επέλθει η μεταβολή απαιτείται σύμφωνη γνώμη του γονέα που έχει το δικαίωμα επικοινωνίας, ή άλλως  δικαστική απόφαση, έχοντας ως κριτήριο το συμφέρον του ανήλικου και καθορίζοντας τον τρόπο του δικαιώματος επικοινωνίας.

Αν και είναι κατανοητή η ανάγκη του γονέα που έχει την επιμέλεια, να έχει ελευθερία κίνησης και επιλογής της διαμονής του, πρέπει να γίνει σεβαστό αντίστοιχα το δικαίωμα της ομαλής επικοινωνίας ΚΑΙ του άλλου γονέα, δεδομένου ότι το ανήλικο έχει ΔΥΟ γονείς, την παρουσία των οποίων χρειάζεται για την ισορροπημένη ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη.

Όταν υπάρχει θάνατος χωρίς να έχει συνταχθεί διαθήκη, τότε γίνεται λόγος για εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή, (άρθρα 1813-1824 του Αστικού Κώδικα).

Στην περίπτωση αυτή, η συγγένεια καθορίζει, σε σημαντικό βαθμό, το δικαίωμα των κληρονόμων στην κληρονομιά. Ο νομοθέτης έχει θεσπίσει έξι (6) «τάξεις», με τις οποίες προβλέπεται η σειρά των κληρονόμων στην κληρονομιά.

Στην πρώτη τάξη καλούνται οι κατιόντες του κληρονομούμενου δηλαδή τα τέκνα του κληρονομούμενου, τα οποία κληρονομούν με ίσο ποσοστό. Στο μερίδιο τέκνου που δεν ζει, υπεισέρχονται και πάλι οι κατιόντες αυτού, δηλαδή τα τέκνα του, τα οποία είναι τα εγγόνια του κληρονομούμενου. Σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομιάς κληρονόμων κάθε τάξης, καλούνται στην κληρονομιαία περιουσία, όσοι βρίσκονται στην επόμενη τάξη.

Στη δεύτερη τάξη καλούνται οι γονείς, οι αδελφοί, καθώς και τα τέκνα και εγγόνια αδερφών, που έχουν πεθάνει πριν από αυτόν. Στην τάξη αυτή, δηλαδή, εμφανίζονται οι γονείς και τα αδέρφια του θανόντος, ενώ, εάν τα αδέρφια έχουν πεθάνει πριν τον κληρονομούμενο, υπεισέρχονται τα τέκνα αυτών.

Στην τρίτη τάξη καλούνται οι παππούδες και οι γιαγιάδες του κληρονομούμενου και από τους κατιόντες τους, τα τέκνα και οι εγγονοί, δηλαδή οι θείοι και τα εξαδέλφια του θανόντος. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες και των δύο γραμμών κληρονομούν κατ’ ισομοιρία και αποκλείουν τους θείους και τα εξαδέλφια του κληρονομούμενου. Στην θέση παππού ή γιαγιάς που δεν ζει, υπεισέρχονται τα τέκνα ή οι εγγονοί του. Εάν δεν ζουν τέκνα και εγγονοί του κληρονομούμενου, η μερίδα τους περιέρχεται στον παππού και την γιαγιά της ιδίας γραμμής και εάν δεν υπάρχει, στα τέκνα και στους εγγονούς τους.

Στην τέταρτη τάξη καλούνται οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες, που κληρονομούν κατ’ ισομοιρία, ανεξάρτητα εάν ανήκουν στην ίδια ή σε διάφορες γραμμές.

Ο επιζών σύζυγος κληρονομεί, ως κληρονόμος, μαζί με τους συγγενείς της πρώτης τάξης, κατά ποσοστό 25% και με τους συγγενείς των υπολοίπων τάξεων λαμβάνοντας ποσοστό 50% της κληρονομιαίας περιουσίας. Εάν δεν υπάρχουν τέκνα, ο επιζών σύζυγος κληρονομεί το ήμισυ της κληρονομίας ενώ το υπόλοιπο ήμισυ κληρονομείται από τους κληρονόμους των επόμενων τάξεων. Ο επιζών σύζυγος, σε κάθε περίπτωση, λαμβάνει το εξαίρετο, δηλαδή αντικείμενα, που χρησιμοποιούσε, είτε μόνος του, είτε με τον αποθανόντα σύζυγό του.

Εάν δεν υπάρχουν συγγενείς των πρώτων τεσσάρων τάξεων, ο επιζών σύζυγος κληρονομεί το σύνολο της περιουσίας – πέμπτη τάξη.

Εάν δεν υπάρχει ούτε σύζυγος, ούτε συγγενής, τότε καλείται, στην έκτη τάξη, το Δημόσιο.

Σημειωτέον ότι ετεροθαλείς αδερφοί, εάν συντρέχουν στην κληρονομιά μαζί με γονείς ή μαζί με αμφιθαλείς αδερφούς ή μαζί με τέκνα ή εγγονούς αμφιθαλών αδερφών, τότε λαμβάνουν το ήμισυ μόνον της μερίδας, που ανήκει στους αμφιθαλείς αδερφούς.

Ζητήματα εγκυρότητας μίας διαθήκης δημιουργούνται, όταν δεν έχουν τηρηθεί οι νόμιμες διατυπώσεις, όταν αμφισβητείται η γνησιότητα του γραφικού χαρακτήρα και της υπογραφής του διαθέτη ή όταν ο διαθέτης ήταν ανίκανος για τη σύνταξη (πχ δεν ήταν εγγράματος, βρισκόταν υπό πλήρη δικαστική συμπαράσταση, έπασχε από ψυχική ή διανοητική διαταραχή ή ήταν ανήλικος).

Η δήλωση για την αποδοχή της κληρονομίας είναι άκυρη, σε περίπτωση που έγινε:

από ανίκανο για δικαιοπραξία, χωρίς να τηρηθούν οι νόμιμες διατυπώσεις,

από πλάνη για τον λόγο της επαγωγής

πριν από την επαγωγή

με αίρεση ή προθεσμία ή μερικώς

λόγω πλάνης, απάτης, απειλής, αλλά και λόγω εικονικότητας.

Στην περίπτωση, όμως, πλαστότητας της διαθήκης, τότε η ίδια πλαστή διαθήκη θεωρείται ως μηδέποτε συνταχθείσα κατ’ άρθρο 180 ΑΚ και επομένως η αποδοχή της κληρονομίας δεν επέφερε τα έννομα αποτελέσματά της. Ενόψει αυτών, η εκ διαθήκης διαδοχή και επαγωγή ανατρέπονται αναδρομικά και επέρχεται η εκ του νόμου εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή (1710 ΑΚ). Στους δε εξ αδιαθέτου κληρονόμους του διαθέτη επάγεται αναδρομικά η κληρονομία από τον χρόνο του θανάτου του διαθέτη.

Σε περίπτωση που κάποιος αποδέχθηκε την κληρονομιά, δυνάμει άκυρης διαθήκης και εν συνεχεία μεταβίβασε το κληρονομιαίο ακίνητο σε τρίτο, τότε ο θιγόμενος εξ αδιαθέτου κληρονόμος νομιμοποιείται να ασκήσει την περί κλήρου αγωγή και να ζητήσει δικαστικά την αναγνώριση της ακυρότητας της αποδοχής κληρονομίας και της μεταβίβασης του ακινήτου, κατά το μέρος που προσβάλλεται το δικό του εξ αδιαθέτου κληρονομικό μερίδιο.

Την ακυρότητα της διαθήκης μπορεί να προτείνει όποιος έχει έννομο συμφέρον, διά της αναγνωριστικής αγωγής, ακόμα και ο δανειστής του εξ αδιαθέτου κληρονόμου, μέσω πλαγιαστικής αγωγής του άρθρου 72 Κ.Πολ.Δ. Δηλαδή το δικαίωμα της προσβολής δεν περιορίζεται στον κληρονόμο, διότι η αγωγή δεν είναι προσωποπαγής (όπως πχ είναι η αγωγή του άρθρου 1787 ΑΚ για ακύρωση ακυρώσιμης διαθήκης, δηλαδή για λόγους απειλής, δόλου, πλάνης, απειλής – υπ΄αρ. 1591/97 απόφαση Αρείου Πάγου).

Σημειωτέον ότι η διαθήκη μπορεί να προσβληθεί και να ακυρωθεί μερικώς, όταν αυτή προσβάλλει την νόμιμη μοίρα των εκ του νόμου κληρονόμων. Δικαίωμα νόμιμης μοίρας έχουν τα τέκνα, οι γονείς και ο/η σύζυγος του αποβιώσαντος, με συνέπεια κάθε περιορισμός τους από την διαθήκη να λογίζεται σαν να μην έχει γραφεί, σύμφωνα και με το άρθρο 1829 ΑΚ.

Σε περίπτωση ακύρωσης ακυρώσιμης διαθήκης ή διάταξης για κάποιον από τους λόγους που προβλέπονται στα άρθρα 1782 – 1786 του Α.Κ., ήτοι λόγω:

α. πλάνης του διαθέτη ως προς τα πράγματα ή ως προς το δίκαιο (πλάνη για το εάν ζει κάποιος ή πλάνη περί του ποιοί είναι οι μεριδιούχοι ή η νόμιμη μοίρα),

β. απάτης, χωρίς να περιλαμβάνονται υποκριτικές εκδηλώσεις συναισθημάτων προς τον διαθέτη,

γ. απειλής, δηλαδή ψυχολογικής βίας που προκαλεί φόβο και εκθέτει τον απειλούμενο σε άμεσο και σπουδαίο κίνδυνο,

δ. παράλειψης μεριδιούχου,

ε. άκυρου γάμου του διαθέτη ή γάμου ο οποίος λύθηκε όσο αυτός ζούσε ή σε περίπτωση άσκησης αγωγής διαζυγίου για βάσιμο λόγο,

τότε η προθεσμία για προσβολής της διαθήκης είναι δύο (2) έτη από τη δημοσίευση της διαθήκης.

Στις παραπάνω περιπτώσεις ακυρώσιμης διαθήκης, με την οποία καταλείπεται περιουσιακό στοιχείο υπέρ του Δημοσίου, η προθεσμία προσβολής διαθήκης είναι πενταετής. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις το δικαίωμα προσβολής διαθήκης δεν παραγράφεται.