ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥ

Η γονική μέριμνα προσδιορίζεται από τις τρεις λειτουργίες της, δηλαδή:

Α) την επιμέλεια,

Β) τη διοίκηση της περιουσίας του ανηλίκου και

Γ) την εκπροσώπηση του ανήλικου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορά το πρόσωπο ή την περιουσία του.

Η επιμέλεια είναι η σημαντικότερη από τις τρεις ως άνω λειτουργίες της γονικής μέριμνας, αποτελώντας, επί της ουσίας, τον πυρήνα του γονικού λειτουργήματος.

Με τον όρο «επιμέλεια ανηλίκου» εννοούμε ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση, την εκπαίδευση, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του ανηλίκου. Η επιμέλεια αποτελεί ίσως το κρισιμότερο σημείο της διαδικασίας έκδοσης διαζυγίου για τους γονείς και τα παιδιά τους.

Πρόκειται, κατ’ αρχήν, για δικαίωμα και υποχρέωση των γονέων και είναι αναγκαίο να ασκείται με ευσυνειδησία, αφού αφορά όλα τα καίρια ζητήματα, σχετικά με την ανάπτυξη του ανηλίκου και της προσωπικότητάς του.  Συνδέεται με κάθε ζήτημα, ως προς τη ψυχική και σωματική ανάπτυξη του ανηλίκου, όπως η ένδυση, η τροφή, η στέγαση, η υγεία, η μόρφωση, η επαγγελματική εκπαίδευση, η ηθική και κοινωνική διαπαιδαγώγηση.

Μέχρι σήμερα, οι αποφάσεις των ελληνικών Δικαστηρίων τάσσονται, κατά την πλειοψηφία τους, υπέρ της μητέρας, ως προς την ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου, γεγονός που τίθεται υπό κριτική σκέψη και κατάσταση ενδεχόμενου επανακαθορισμού, λαμβανομένων υπόψιν των κοινωνικών επιταγών της εποχής.

Ωστόσο, παρατηρούνται, πλέον συχνότερα, δικαστικές αποφάσεις, που αναθέτουν την επιμέλεια στον πατέρα του ανηλίκου, όπως η ενδεικτικώς αναφερόμενη υπ΄αριθμό 4829/2020 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, που δίκασε με τη διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων, απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς της μητέρας για ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου σε αυτήν.

Στο σκεπτικό της δικαστικής απόφασης αναφέρεται ότι:

«Οι διάδικοι δεν μπόρεσαν να συμβιώσουν αρμονικά, λόγω της ψυχολογικής κατάστασης της αιτούσας καθ’ ης, με συνέπεια την αποχώρηση του αιτούντος από την συζυγική τους οικία στα … το έτος 2018 και την εγκατάσταση του στην πατρική οικία του.

Από τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης των διαδίκων, το ανήλικο τέκνο των διαδίκων έχει διαμείνει μεγάλα χρονικά διαστήματα στην οικία του αιτούντος.

Το συμφέρον του ως άνω ανηλίκου τέκνου των διαδίκων ενόψει της ηλικίας του και των συνθηκών διαβίωσης του, επιβάλλει όπως η επιμέλειά του ανατεθεί αποκλειστικά στον αιτούντα πατέρα του, με τον οποίο έχει άλλωστε διαμείνει από την διακοπή της εγγάμου συμβιώσεως των γονέων του και έχει αναπτύξει ιδιαίτερο ψυχικό δεσμό, ο οποίος είναι το πλέον κατάλληλο πρόσωπο να το αναθρέψει και να επιμεληθεί των υποθέσεων του.

Περαιτέρω, πιθανολογήθηκε ότι η αιτούσα είναι κυρία ακίνητης περιουσίας και έχει εισοδήματα από την εκμίσθωση ακινήτων».

Μέσα σε όλη αυτήν την κατάσταση, με τους πατεράδες να εξανίστανται για το δικαίωμα τους να είναι, με ουσιαστικό τρόπο, παρόντες στην καθημερινότητα του παιδιού τους, απεμπολώντας από πάνω τους τον χαρακτηρισμό «ο μπαμπάς του Σαββατοκύριακου», δημοσιεύθηκε ο Ν.4714/2020, με τον οποίο προστέθηκε στον Αστικό Κώδικα το υπ΄αρ. 1519 άρθρο, για τις ειδικές πράξεις επιμέλειας ανήλικου τέκνου.

Με το νέο άρθρο του Αστικού Κώδικα, διευρύνεται ο κύκλος των πράξεων, για τις οποίες οι γονείς οφείλουν να αποφασίζουν από κοινού, ανεξάρτητα από το εάν ο γονέας ασκεί μόνος του, κατόπιν δικαστικής απόφασης, την επιμέλεια.

Πρόκειται για πράξεις, που δεν επαναλαμβάνονται, αλλά επηρεάζουν αποφασιστικά το μέλλον του ανήλικου, όπως το είδος της εκπαίδευσης, που θα λάβει, την προετοιμασία του για πρωταθλητισμό κλπ. Για τις πράξεις αυτές, απαιτείται απόφαση ΚΑΙ των δύο γονέων, ενώ σε περίπτωση διαφωνίας η απόφαση, τελικώς, λαμβάνεται από το Δικαστήριο.

Περαιτέρω, ως προς τον τόπο διαμονής του ανήλικου, ορίζεται ότι εφόσον η μεταβολή του τόπου διαμονής επηρεάζει ουσιωδώς  το δικαίωμα επικοινωνίας του ανήλικου με τον γονέα που δεν κατοικεί μαζί του, τότε για να επέλθει η μεταβολή απαιτείται σύμφωνη γνώμη του γονέα που έχει το δικαίωμα επικοινωνίας, ή άλλως  δικαστική απόφαση, έχοντας ως κριτήριο το συμφέρον του ανήλικου και καθορίζοντας τον τρόπο του δικαιώματος επικοινωνίας.

Αν και είναι κατανοητή η ανάγκη του γονέα που έχει την επιμέλεια, να έχει ελευθερία κίνησης και επιλογής της διαμονής του, πρέπει να γίνει σεβαστό αντίστοιχα το δικαίωμα της ομαλής επικοινωνίας ΚΑΙ του άλλου γονέα, δεδομένου ότι το ανήλικο έχει ΔΥΟ γονείς, την παρουσία των οποίων χρειάζεται για την ισορροπημένη ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη.