Δεδομένης της συνύπαρξης μεταξύ ανθρώπων και κατοικίδιων ζώων, τα Δικαστήρια έχουν αντιμετωπίσει περιπτώσεις, κατά τις οποίες το κατοικίδιο διέφυγε από τον έλεγχο του ιδιοκτήτη – κατόχου του και επιτέθηκε σε κάποιον τρίτο, προξενώντας σωματικές βλάβες.
Νομοθετικά, έχει ορισθεί ότι όποιος κατέχει δεσποζόμενο ζώο έχει την υποχρέωση για τη φύλαξη και την εποπτεία του, με σκοπό την προστασία των τρίτων από την επικινδυνότητα του ζώου. Θεμελιώνεται κατά τον τρόπο αυτό, υποχρέωση να λαμβάνονται όλα τα δυνατά και αναγκαία μέτρα, προκειμένου να αποτραπεί η εκ μέρους του ζώου πρόκληση βλάβης σε τρίτο πρόσωπο.
Εάν δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα και αποδειχθεί οτι υπήρξε πταίσμα εκ μέρους του κατόχου του ζώου ως προς τη φύλαξη και την εποπτεία του, τότε ο κάτοχος ευθύνεται για τη ζημία που προξενήθηκε στον τρίτο και μπορεί να επιδικασθεί εις βάρος του αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης.
Επομένως, για την εφαρμογή του άρθρου 924 παρ. 2 του Αστικού Κώδικα και τη θεμελίωση της «νόθου αντικειμενικής ευθύνης», σε περίπτωση προκλήσεως ζημίας από το κατοικίδιο ζώο σε τρίτον, τεκμαίρεται ότι:
Ο κάτοχος του ζώου παραμέλησε υπαίτια την υποχρέωση για φύλαξη και εποπτεία του ζώου και
Ανάμεσα στην υποχρέωση για εποπτεία και την πρόκληση ζημίας υπάρχει ο απαιτούμενος αιτιώδης σύνδεσμός, με την έννοια ότι η ζημία δεν θα προκαλούνταν εάν ο κάτοχος δεν είχε παραμελήσει την εποπτεία του ζώου.
Περαιτέρω, η νομοθεσία έχει εμπλουτισθεί με το άρθρο 5 του Ν. 4039/2012, σύμφωνα με το οποίο ο ιδιοκτήτης δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς υποχρεούται:
α) να μεριμνά για τη σήμανση και την καταγραφή του ζώου του, καθώς και για την έκδοση βιβλιαρίου υγείας πριν εγκαταλείψει το ζώο τον τόπο γέννησής του και οπωσδήποτε μέσα σε προθεσμία δύο μηνών από τη γέννηση αυτού ή μέσα σε ένα μήνα από την εύρεση ή απόκτησή του, καθώς και να τοποθετεί σε εμφανές σημείο του περιλαίμιου του ζώου μεταλλική κονκάρδα, η οποία παρέχεται από τους κτηνιάτρους κατά την πραγματοποίηση του αντιλυσσικού εμβολιασμού του,
β) να δηλώνει μέσα σε πέντε ημέρες την απώλεια του ζώου του σε κτηνίατρο, που έχει πιστοποιηθεί στη Διαδικτυακή Ηλεκτρονική Βάση σήμανσης και καταγραφής των ζώων συντροφιάς και των ιδιοκτητών τους,
γ) να τηρεί τους κανόνες ευζωίας του ζώου και να μεριμνά για την κτηνιατρική εξέτασή του, η οποία αποδεικνύεται από τη σχετική εγγραφή στο βιβλιάριο υγείας ή στο διαβατήριο του ζώου, καθώς και να μεριμνά για την εξασφάλιση άνετου, υγιεινού και κατάλληλου καταλύματος, προσαρμοσμένου στο φυσικό τρόπο διαβίωσης του ζώου, που να του επιτρέπει να βρίσκεται στη φυσική του όρθια στάση, χωρίς να εμποδίζονται οι φυσικές του κινήσεις και η δυνατότητά του για την πραγματοποίηση της απαραίτητης για την υγεία και την ευζωία του άσκησης,
δ) να εφοδιάζεται με το διαβατήριο του ζώου του, εάν πρόκειται να ταξιδέψει με αυτό στο εξωτερικό και να μεριμνά για την ενημέρωσή του σε κάθε αλλαγή του ιδιοκτήτη ή του προσωρινού κατόχου του. Το διαβατήριο πρέπει να είναι σύμφωνο με τα Παραρτήματα 2 και 3,
ε) να μην εγκαταλείπει το ζώο του, ενώ σε περίπτωση που επιθυμεί να αποχωριστεί το ζώο συντροφιάς, πρέπει να γνωστοποιεί στην αρμόδια υπηρεσία του Δήμου του τόπου της κατοικίας του την πρόθεσή του αυτή, να το παραδίδει σε αυτόν και να λαμβάνει από πιστοποιημένο κτηνίατρο αντίγραφο της μεταβολής της εγγραφής του ζώου του στη Διαδικτυακή Ηλεκτρονική Βάση σήμανσης και καταγραφής των ζώων συντροφιάς, όπου θα αναφέρεται ο Δήμος ως προσωρινός κάτοχος του αδέσποτου πλέον ζώου,
στ) να μεριμνά για τον άμεσο καθαρισμό του περιβάλλοντος από τα περιττώματα του ζώου εκτός αν πρόκειται για σκύλο βοήθειας,
ζ) να μεριμνά για τη στείρωσή τους, εφόσον δεν επιθυμεί τη διατήρηση των νεογέννητων ζώων ή δεν μπορεί να τα διαθέσει σε νέους ιδιοκτήτες,
η) να προσκομίζει ή αποστέλλει ταχυδρομικά, επί αποδείξει, στον οικείο Δήμο αντίγραφο του πιστοποιητικού ηλεκτρονικής σήμανσης του ζώου του.
Ειδικώς, για τον ιδιοκτήτη σκύλου, προβλέπεται ότι οφείλει να:
α) ώστε να γίνεται ο περίπατος σκύλων πάντα με συνοδό,
β) να παίρνει τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να μην εξέρχεται ελεύθερα ο σκύλος του από το χώρο της ιδιοκτησίας του και εισέρχεται σε χώρους άλλων ιδιοκτησιών ή σε κοινόχρηστους χώρους,
γ) να κρατάει το σκύλο του δεμένο και να βρίσκεται σε μικρή απόσταση από αυτόν, για την αποφυγή ατυχημάτων, κατά τη διάρκεια του περιπάτου.
Η ίδια υποχρέωση ισχύει και για τον οποιονδήποτε συνοδό του ζώου, πέραν του ιδιοκτήτη του.
Για την παραβίαση των διατάξεων έχει προβλεφθεί ένα πλαίσιο αυστηρών ποινικών και διοικητικών κυρώσεων.
Παρακάτω, παρατίθενται τα πρόστιμα, που επιβάλλονται σε περίπτωση παράβασης των διατάξεων του Νόμου 4039/2012:
| ΠΑΡΑΒΑΣΗ | ΠΡΟΣΤΙΜΟ |
| Μη εφαρμογή από τον ιδιοκτήτη, τον κάτοχο ή τον υπεύθυνο των ζώων, των κανόνων προστασίας και καλής μεταχείρισής τους και μη τήρηση, από μέρους τους, των ειδικών απαιτήσεων της περ. β του άρθρου 1, ώστε να εξασφαλίζεται ο σεβασμός της ύπαρξής τους | 500 Ευρώ |
| Παράλειψη εμπρόθεσμης σήμανσης και καταγραφής του ζώου συντροφιάς ή δήλωσης της απώλειας του ζώου συντροφιάς | 300 Ευρώ |
| Παράλειψη τήρησης των κανόνων ευζωίας του ζώου συντροφιάς ή της κτηνιατρικής εξέτασης του ζώου | 500 Ευρώ |
| Μη κατοχή ενημερωμένου βιβλιαρίου υγείας καθώς και μη κατοχή ενημερωμένου διαβατηρίου σε περίπτωση ταξιδιού στο εξωτερικό ή σε κάθε αλλαγή του ιδιοκτήτη ή του προσωρινού του κατόχου | 300 Ε υρώ |
| Εγκατάλειψη του ζώου χωρίς τήρηση των οριζόμενων στο άρθρο 5 παρ.1 περ. β) και ε) και αποφυγή στείρωσης χωρίς τήρηση των οριζόμενων στο άρθρο 5 παρ. 1 περ. ζ) | 300 Ευρώ |
| Απουσία εν ισχύ αντιλυσσικού εμβολιασμού και μη τοποθέτηση της μεταλλικής κονκάρδας ή παράλειψη άμεσου καθαρισμού του περιβάλλοντος από τα περιττώματα του ζώου | 100 Ευρώ |
| Παράλειψη προσκόμισης στον οικείο Δήμο του αντιγράφου του Πιστοποιητικού ηλεκτρονικής ταυτοποίησης | 300 Ευρώ |
| Παράλειψη τήρησης των κανόνων για τον ασφαλή περίπατο του σκύλου, ή πρόκληση ζημιάς από σκύλο ή παράλειψη λήψης μέτρων πρόληψης της εξόδου του σκύλου από την ιδιοκτησία του κυρίου/κατόχου/συνοδού/φύλακα | 300 Ευρώ |
| Μη κατοχή ενημερωμένου διαβατηρίου/βιβλιαρίου υγείας του κυνηγετικού σκύλου σε οποιαδήποτε μετακίνηση του ζώου | 300 Ευρώ |
| Δημοσίευση ή/και τοιχοκόλληση αγγελίας για ζώα συντροφιάς προς υιοθεσία ή δωρεάν παραχώρηση ή πώληση σε έντυπο, φυλλάδιο ή ιστοσελίδα χωρίς αναφορά του αριθμού ηλεκτρονικής σήμανσής τους | 300 Ευρώ |
| Είσοδος στην ελληνική επικράτεια ζώου συντροφιάς που δεν έχει ηλεκτρονική σήμανση | 300 Ευρώ |
| Αφαίρεση του μέσου ηλεκτρονικής σήμανσης από τον ιδιοκτήτη ή άλλο πρόσωπο ή τον κτηνίατρο | 3.000 Ευρώ και αφαίρεση άδειας επαγγέλματος του κτηνιάτρου |
| Εκτροφή, αναπαραγωγή ή πώληση ζώων συντροφιάς για εμπορικούς σκοπούς χωρίς άδεια | 3.000 Ευρώ |
| Παράλειψη σήμανσης και καταχώρισης των εκτρεφόμενων, αναπαραγόμένων ή προς πώληση σκύλων και γατών | 3.000 Ευρώ |
| Πώληση ζώου συντροφιάς με ηλικία μικρότερη των 8 εβδομάδων και πώληση σκύλων και γατών σε υπαίθριους δημόσιους χώρους, συμπεριλαμβανομένων των υπαίθριων αγορών | 1.000 Ευρώ ανά ζώο που πωλείται |
| Διαμονή ζώων συντροφιάς που προορίζονται για εκτροφή, αναπαραγωγή ή πώληση για εμπορικό σκοπό σε ακατάλληλο χώρο, μη τήρηση κανόνων ευζωίας, ασφάλειας και παροχής κατάλληλης κτηνιατρικής περίθαλψης | 2.000 Ευρώ |
| Παράλειψη τήρησης ενημερωμένων βιβλιαρίων υγείας/διαβατηρίων ζώων συντροφιάς που προορίζονται για εκτροφή, αναπαραγωγή ή πώληση για εμπορικό σκοπό | 1.000 Ευρώ για το πρώτο ζώο προσαυξανόμενο κατά 10% για κάθε επόμενο |
| Παράλειψη τήρησης μητρώων για κάθε θηλυκό ζώο αναπαραγωγής στις εγκαταστάσεις εκτροφής, διαθέσιμων ανά πάσα στιγμή για έλεγχο | 1.000 Ευρώ για το πρώτο ζώο προσαυξανόμενο κατά 10% για κάθε επόμενο |
| Εκτροφή για εμπορικούς σκοπούς, έστω και ενός θηλυκού σκύλου αναπαραγωγής χωρίς άδεια εκτροφής | 1.000 Ευρώ για το πρώτο ζώο προσαυξανόμενο κατά 10% για κάθε επόμενο |
| Γονιμοποίηση θηλυκών σκύλων αναπαραγωγής πριν από το δεύτερο οιστρικό κύκλο και πάντως πριν από την παρέλευση εννέα μηνών από τον τελευταίο τοκετό | 1.000 Ευρώ για το πρώτο ζώο προσαυξανόμενο κατά 10% για κάθε επόμενο |
| Εισαγωγή και εμπορία ακρωτηριασμένων σκύλων | 1.000 Ευρώ ανά ζώο |
| Αναπαραγωγή ακρωτηριασμένων ζώων | 1.000 Ευρώ ανά ζώο |
| Διοργάνωση έκθεσης με ζώα συντροφιάς χωρίς άδεια | 5.000 Ευρώ ανά ημέρα εκδήλωσης |
| Πρόκληση φόβου ή πόνου σε ζώο συντροφιάς κατά τη διάρκεια εκδήλωσης ή παράλειψη άμεσης επίβλεψης ζώου συντροφιάς κατά τη διάρκεια εκδήλωσης ή παράλειψη χρήσης φίμωτρου ή απομάκρυνσης από εκδήλωση ζώου συντροφιάς που εκδηλώνει επιθετική συμπεριφορά | 1.000 Ευρώ ανά ζώο |
| α) Παράλειψη σήμανσης και καταγραφής ζώου συντροφιάς που συμμετέχει σε έκθεση ή β) προσκόμιση ακρωτηριασμένου ζώου για συμμετοχή του σε έκθεση και αποδοχή του από τον υπεύθυνο που την διοργανώνει | 1.000 Ευρώ ανά ζώο |
| Παράλειψη κατοχής ενημερωμένων βιβλιαρίων υγείας/διαβατηρίων ζώων συντροφιάς που συμμετέχουν σε έκθεση | 1.000 Ευρώ για το πρώτο ζώο προσαυξανόμενο κατά 10% για κάθε επόμενο |
| α)Παράλειψη τήρησης των κανόνων ευζωίας, των υγειονομικών διατάξεων και των αστυνομικών διατάξεων περί κοινής ησυχίας για ζώα συντροφιάς που διατηρούνται σε μονοκατοικίες και διαμερίσματα β)Διατήρηση περισσότερων από 2 ζώων συντροφιάς σε διαμέρισμα πολυκατοικίας, όπου ο κανονισμός απαγορεύει τη διατήρηση ζώων συντροφιάς | 500 Ευρώ ανά ζώο |
| Διατήρηση και παραμονή ζώου σε κοινόχρηστο χώρο ή σε κήπο πολυκατοικίας | 300 Ευρώ ανά ζώο |
| Μετακίνηση ή μεταφορά έως 5 ζώων συντροφιάς κατά παράβαση των διατάξεων του Καν 998/2003 και του Καν. 1/2005 | 500 Ευρώ |
| Μετακίνηση ή μεταφορά άνω των 5 ζώων συντροφιάς κατά παράβαση του Π.Δ. 184/1996 και του Καν. 1/2005 | 1.000 Ευρώ |
| Μεταφορά ζώου συντροφιάς σε μέσο μαζικής μεταφοράς χωρίς τήρηση των οριζόμενων στο άρθρο 10 παρ.3 | 300 Ευρώ ανά ζώο |
| Ανυπαρξία ειδικών κλουβιών σε επιβατηγά πλοία για τη μεταφορά μεγάλων ζώων συντροφιάς | 5.000 Ευρώ |
| Παράλειψη λήψης κατάλληλων μέτρων για την αποτροπή πρόσβασης των αδέσποτων σε απορρίμματα από τους υπευθύνους του άρθρου 11 παρ.1 | 600 Ευρώ |
| Διατήρηση ζώου σε τσίρκο ή θίασο εφόσον χρησιμοποιείται με οποιοδήποτε τρόπο ή για οποιοδήποτε σκοπό στο πρόγραμμά του, πραγματοποιεί παράσταση ή παρελαύνει ή εμφανίζεται σε κοινό | 20.000 Ευρώ για κάθε ζώο που διατηρείται |
| Διατήρηση ζώου σε επιχείρηση του άρθρου 12 παρ.2 εφόσον χρησιμοποιείται με οποιοδήποτε τρόπο ή για οποιοδήποτε σκοπό στο πρόγραμμά της | 10.000 Ευρώ για κάθε ζώο που διατηρείται |
| Χρησιμοποίηση ζώου σε υπαίθρια δημόσια έκθεση με σκοπό την αποκόμιση οικονομικού οφέλους | 5.000 Ευρώ για κάθε χρησιμοποιούμενο ζώο |
| Εκτροφή, εκπαίδευση και χρησιμοποίηση ζώου σε οποιοδήποτε είδος μονομαχίας | 10.000 Ευρώ για κάθε ζώο |
| Εκτροφή ή/και χρησιμοποίηση σκύλου ή γάτας για παραγωγή γούνας, δέρματος, κρέατος ή για την παρασκευή φαρμακευτικών ή άλλων ουσιών | 10.000 Ευρώ για κάθε ζώο |
| Κακοποίηση, βασανισμός, κακή ή βάναυση μεταχείριση ζώου και οποιαδήποτε πράξη βίας κατ’ αυτού, η πώληση, εμπορία και παρουσίαση-διακίνηση μέσω Διαδικτύου οποιουδήποτε οπτικοακουστικού υλικού όπως βίντεο ή άλλου είδους κινηματογραφικού ή φωτογραφικού υλικού, στα οποία απεικονίζεται οποιαδήποτε πράξη βίας εναντίον ζώου, καθώς και σεξουαλική συνεύρεση μεταξύ ζώων ή μεταξύ ζώου και ανθρώπου με σκοπό το κέρδος ή την σεξουαλική ικανοποίηση ατόμων που παρακολουθούν ή συμμετέχουν σε αυτά. | 30.000 Ευρώ για κάθε ζώο και για κάθε περιστατικό |
| Εγκατάλειψη τραυματισμένου ζώου μετά από τροχαίο ατύχημα | 300 ευρώ |
| Η καθοιονδήποτε τρόπο άρνηση ή παρακώλυση του ελέγχου που πραγματοποιούν τα αρμόδια όργανα βεβαίωσης των παραβάσεων κατά την άσκηση των καθηκόντων ελέγχου καθώς και η μη παροχή ή η παροχή ψευδών, ελλιπών ή/και ανακριβών πληροφοριών και στοιχείων | 300 Ευρώ |
